بحران جانشینی در خاندان سلطنتی عربستان سعودی؟

ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی به علت ابتلا به ذات‌الریه در بیمارستان بستری است – عکس از آرشیو

نشریه اینترنتی «بیزنس اینسایدر» در تحلیلی از وضعیت سیاسی عربستان سعودی در پی بیماری پادشاه آن کشور نوشته ریاض اکنون با بزرگترین چالش در پنجاه سال اخیر رو به روست. به نوشته مایکل کلی، جنگ قدرت برای جانشینی ملک عبدالله از هم اکنون به روشنی دیده می‌شود.

پادشاه ۹۰ ساله سعودی، از شش روز پیش بر اثر ابتلا به ذات‌الریه در بیمارستان بستری شده، و پزشکان ناگزیر از استفاده از دستگاه اکسیژن برای کمک به تنفس او شدند.

ملک عبدالله سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) به عنوان ششمین پادشاه عربستان سعودی بر تخت نشست. جانشین بلافصل وی شاهزاده سلمان، ولیعهد ۷۹ ساله مشکلات جسمانی دارد.

ملک عبدالله، زمستان سال گذشته کوچک‌ترین برادرش شاهزاده مقرن بن عبدالعزیر آل سعود را که اکنون ۶۹ سال دارد، ولیعهد دوم اعلام کرد.

امیر مقرن تحصیل‌کرده بریتانیاست و خلبان جت جنگنده است و با آمریکا پیوندهای محکمی دارد؛ اما مادرش یمنی تبار و صیغه ملک عبدالعزیز آل سعود – بنیانگذار پادشاهی سعودی در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱) بود و هرگز به عقد رسمی او در نیامد. از این رو، انتخاب امیر مقرن به زمامداری بسیار جنجال برانگیز خواهد بود.

یک مقام پیشین سعودی سال گذشته به لیز اسلای، خبرنگار واشنگتن پست، گفت: «امیر مقرن در واقع شاهزاده نیست؛ آخر مادرش برده بوده. ملک عبدالله برادران دیگری دارد که صلاحیت‌شان بیشتر است. هیچ‌کس فکرش را هم نمی‎کند که امیر مقرن بتواند به پادشاهی برسد.»

امیر مقرن ۶۹ ساله با استفاده از عنوان تازه برساخته «ولیعهد دوم» در مسیر رسیدن به پادشاهی دست‌کم دو برادرش را پشت سر بگذارد – هر چند این کار برخلاف قانون به زبان نیامده‌ای است که بر اساس آن جانشینی در خاندان سعودی به ترتیب سنی منتقل می‌شود.

در شش دهه گذشته، جانشینی عمدتاً به ترتیب سنی از برادری به برادر دیگر دست به دست شده. اما به زودی و با مرگ آخرین برادر از نسل فرزندان بنیانگذار حکومت سعودی، قدرت به نسل سوم آل سعود واگذار خواهد شد؛ و آن وقت است که بحران با شدت بیشتری نمایان خواهد شد، چون آن موقع هر یک از نوادگان متعدد که به پادشاهی برسد به طور خودکار برادرانش جانشینان وی خواهند شد، و بنابراین تعداد زیادی از پسرعموها از رسیدن به سلطنت باز خواهند ماند.

ریک گلَدستون در نیویورک تایمز اشاره کرده که «با گذاشتن امیر سلمان و امیر مقرن در نوبت جانشینی ملک عبدالله، رسیدن حکومت به نسل سوم خاندان سعودی – یعنی نوادگان ملک عبدالعزیر – به تعویق می‌افتد.

البته اهمیت جانشینی در عربستان سعودی – کشوری که عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده نفت را یدک می کشد – در زمانی که قیمت هر بشکه طلای سیاه به نصف کاهش یافته، و ریاض از سویی پرچمدار کشورهای عرب و اسلامی در ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا علیه داعش است و از سوی دیگر در داخل کشور با مخالفان شیعه‌ای که از سوی ایران تحریک می‌شوند، درگیر است، جای تأمل دارد.

برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.